Natuur in en rond Tjuchem

Natuur in en rond Tjuchem

‘t Kooilaand

' t Kooilaand is een voormalig ruilverkavelingsbos dat in 2011/2012 omgevormd is tot een dorpsrandpark.
Uitgangspunten daarbij waren een goede ontsluiting, een natuurlijke speelplaats voor kinderen en eventuele begrazing.
Omdat het park ook een speelfunctie moest krijgen voor de kinderen, hebben de leerlingen van onze toenmalige OBS Lutje Til allerlei ideeën mogen aandragen,
die Heilien Tonckens van Landschapsbeheer Groningen in het uiteindelijke ontwerp heeft verwerkt.
Dankzij de financiële steun van vele instanties en bedrijven is er uiteindelijk een prachtig park gerealiseerd.
Een bijzondere steun werd verkregen vanuit het landelijke project "Modder aan je Broek" waarbij Tjuchem een van de zes projecten is.

De realisatie

Eind 2011 is gestart met de realisatie. Er werden bomen omgezaagd, grond afgegraven en elders weer opgeworpen (onder andere een vijf meter hoge sleeheuvel) en het park begon langzaam vorm te krijgen.
Er werden verschillende klusdagen georganiseerd, waarbij dorpsbewoners de handen uit de mouwen staken om onder meer het ooievaarsnest en de torenvalkenbak te plaatsen, gaas te spannen,
houtrillen te maken en de vleermuizenkelder te bouwen.
Van heinde en ver werden grote en kleine veldkeien aangevoerd, die onder meer als stapstenen dienen in de waterpartij en rond de vuurplaats werden gelegd.
Verder werden er vier robuuste banken geplaatst, gesponsord door de bedrijven Bouwservice Oolders en Garage Olthof en door de IJsclub Tjuchem en de Vereniging voor School- en Dorpsbelangen.
Een prachtig infopaneel werd bij de ingang van het park nabij de tennisbaan geplaatst.
Naast bomen omzagen of ringen (het inzagen van de bast, zodat de boom langzaam afsterft), zijn er ook nieuwe heesters geplant, waaronder mei- en sleedoorn en hazelaar.
Verder zijn er op verschillende plekken kruidenmengsels ingezaaid met inheemse plantensoorten als margriet, koninginnekruid en boerenwormkruid.

De opening

Op 14 april 2012 werd het dorpsrandpark werd officieel geopend.
Allereerst door toenmalig wethouder wijlen Gea Huizing, die samen met Jannie Schothorst (die de naam 't Kooilaand verzonnen had) het informatiebord onthulde.
En vervolgens nog een keer door burgemeester Geert-Jan ten Brink door het vrijlaten van de Soay-schapen in het park.
Ten Brink plantte vervolgens samen met Rowan van der Laan, Isa Kügel en Emma Schothorst een notenboom aan de oever van de waterplas.
Het resultaat
Het park heeft zich in de loop der jaren ontwikkeld tot een mooi stukje natuur met grote biodiversiteit en de ijsbaan wordt keurig onderhouden door de Soay-schapen.
De kudde doet het prima en de ooien zorgen ieder jaar voor vele lammetjes.
Het park is ook te vinden in een mooi boekje dat Landschapsbeheer Nederland heeft uitgebracht over het project " Modder aan je Broek".
Daarin staat ons eigen Kooilaand trots tussen natuurspeelplaatsen in Arnhem, Enschede, Leeuwarden, Lelystad en Middelburg.
Tjuchem kan zich dus meten met deze grote steden!

Koopmanslaanbos

Aan de overkant van het Afwateringskanaal ligt achter de Koopmanslaan ook een bosperceeltje, het Koopmanslaanbos.
Ook dat is in de loop der jaren aangepakt.
Ten tijde van de aanleg van ’t Kooilaand zijn op sommige plaatsen bomen omgeleid, waardoor een open plek met veel licht ontstaan is.
De omgezaagde bomen zijn blijven liggen en vormen zo weer een mooie schuilplaats voor andere dieren. Sommige bomen zullen zelfs blijven leven.
Het wortelstelsel wat nu bloot ligt, biedt onderdak aan onder meer nestjes van een winterkoning en heggemus en de gaten in de grond die achterblijven vormen weer poeltjes voor amfibieën.
Verder is er ook een aantal bomen geringd, waarbij de bast rondom ingezaagd is en de boom langzaam zal afsterven.
Helaas is het Koopmanslaanbos in de loop van de jaren ernstig getroffen door de essentaksterfte.

Drinkwaterleiding

In 2013 is er een nieuwe drinkwaterhoofdleiding onder het kanaal door getrokken, die uitkomt in dit bosperceel.
Daarom moest een groot aantal bomen wijken.
Ter compensatie zijn er na de werkzaamheden van het Waterleidingbedrijf in december  2014 door vrijwilligers enkele honderden nieuwe boompjes en struiken aangeplant,
waaronder es, iep, zwarte bes, sleedoorn, vuilboom en Gelderse roos. Allemaal inheemse soorten, die vooral uitgezocht zijn op de aantrekkingskracht voor vogels en insecten.
Daarnaast zijn de wandelpaden door het bos allemaal uitgegraven en voorzien van een dikke graluxlaag, waardoor de modderige paden tot het verleden behoorden. 
In 2023 is deze drinkwaterhoofdleiding door het Koopmanslaanbos alweer vervangen.

Dijkverzwaring

In 2015 stond er nog een project in het Koopmanslaanbos op het programma, dit keer door het Waterschap Hunze en Aa’s.
De dijk van het Afwateringskanaal moest op sommige plaatsen versterkt worden, waaronder langs het Koopmanslaanbos.
De bestaande sloot werd gedempt en er werd een nieuwe sloot dwars door het bos gegraven. Geen rechte lijn, maar een meanderende sloot langs het bestaande pad met licht glooiende oevers.
Ook hier werden de gerooide bomen allemaal in het bos gelaten en van de dikke wortelkluiten werd een ijsvogelwand van zes meter lang aangelegd.
Vrijwilligers togen aan de slag om onder meer vele bloembollen en varens te poten en tijdens de Boomfeestdag in 2016 hebben kinderen van de OBS Meedhuizen honderden struikjes geplant langs het kanaal.
Ook hier weer vuilboom en gelderse roos, maar ook andere bessen- en notendragende struiken waaronder meidoorn, sleedoorn, wilde rozen en hazelaar. 
Inmiddels (2023) is ook aan de zuidkant van Steendam naar Tjuchem de dijk verzwaring afgerond.
Op sommige plaatsen was dit traject erg slecht.
Over de dijk is een nieuw autovrij fietspad aangelegd, alleen een klein gedeelte is nog toegstaan voor verkeer van aanwonenden.
Vanaf de Oosterzandenweg is een nieuwe 'Kooilaan' ook wel ringweg genoemd, aangelegd voor aanwonenden.

Fauna

Wat kun je dan zoal tegenkomen in en rond ons dorp? In de beide dorpsbosjes uiteraard onder meer kool- en pimpelmezen, niet in de laatste plaats door de vele nestkasten die er opgehangen zijn.
Maar natuurlijk ook andere algemene soorten als merels, zanglijster, winterkoning, roodborst, ring- en huismussen.
Maar ook de zwarte en gekraagde roodstaart, de braamsluiper, grote lijster, spotvogel en goudvink worden regelmatig gezien. Soms zijn er ook wat zeldzamere vogels aanwezig als de nachtegaal en wielewaal.
De ijsvogelwand trekt al vanaf het begin een en soms twee ijsvogels aan en deze prachtige blauwe schicht  is dan ook niet meer weg te denken uit ons dorp. In de zomermaanden is de lucht vol van boeren- en  huiszwaluwen.
Verder vliegen er ook regelmatig rans- en kerkuilen rond en de eerste heeft al verscheidene malen succesvol gebroed in het dorp.
In de omringende gebieden zijn vaak roofvogels als de torenvalk, sperwer, havik, buizerd, maar ook de bruine, grauwe en blauwe kiekendief op jacht.
Grote zilverreigers en blauwe reigers kun je langs de sloten en op de akkers aantreffen.
Op het Afwateringskanaal broeden jaarlijks meerkoet, waterhoen, fuut en knobbelzwaan, maar uiteraard ook de nodige wilde eenden.
’s Winters zitten er regelmatig grote zaagbekken en soms ook nonnetjes.
Op de akkers is regelmatig een sprong reeën te zien en soms kun je ook een vos tegenkomen, of een wezel, hermelijn of steenmarter.
Genoeg natuur dus in en rond Tjuchem. En dan hebben we het nog niet eens over de dag- en nachtvlinders, amfibieën, vissen.
Er is nog veel meer te zien en te beleven.
Trek er eens op uit en geniet van de natuur in onze eigen omgeving.